Magnificat Biblia Jerozolimska

 Magnificat[1] 1Sm 2,1-10; Iz 29,19

46 Wtedy rzekła Maryja: Wielbi dusza moja Pana 1Sm 2,1; Iz 61,10; Ha 3,18

1,46 Maryja. Właśnie Ona, a nie Elżbieta, jak w wariancie bez dostatecznej podstawy. — Kantyk Maryi jest inspirowany kantykiem Anny (1 Sm 2,1-10) i wielu innymi tekstami ST. Oprócz pokrewieństw literackich, wskazanych sygnaturami na marginesie, należy zwrócić uwagę na dwa główne tematy: 1. biedni i maluczcy zostaną wspomożeni kosztem bogatych oraz możnych (So 2,3+; por. Mt 5,3+); 2. Izrael jest przedmiotem łaskawości Boga (por. Pwt 7,6+; itd.) na podstawie obietnicy danej Abrahamowi (Rdz 15,1+; 17,1+). Możliwe, że Łukasz zapoznał się z tym kantykiem w środowisku „ubogich”, gdzie odnoszono go do Córy Syjonu, a także uznał za stosowne włożyć go w usta Maryi i umieścić w swojej opowieści.

47 i raduje się duch mój w Bogu, moim Zbawcy.

1,46-47. Wersety 46-55 podkreślają wywyższenie ubogich i pokornych oraz poniżenie pysznych i bogatych. takie akcenty pieśni Maryi silnie przypominają pieśń pochwalną matki Samuela, Anny, w 1 Sm 2,1-10. Anna radowała się, gdy Pan otworzył jej niepłodne łono. (Łukasz pomija obrazowość typową dla militarnego zwycięstwa, którą Anna zastosowała do swojego współzawodnictwa z Peninną.) Poezja hebrajska często posługiwała się paralelizmem synonimicznym (tj. druga strofa powtarzała treść pierwszej). Słowa „dusza” i „duch” są więc tutaj stosowane zamiennie, jak zwykle w Piśmie Świętym. Radość i chwalenie Boga również były ze sobą łączone (por. Ps 33,1; 47,1; 95,2; 149,1-5).

48 Bo wejrzał na uniżenie Służebnicy swojej. Oto bowiem błogosławić mnie będą

odtąd wszystkie pokolenia, 1Sm 1,11 Łk 11,27; Rdz 30,13

Dialog Elżbiety z Matką Bożą kończy się hymnem Magnificat, który wyśpiewała Matka Zbawiciela. Jest to hymn jakby potrójnej wdzięczności: za łaskę szczególnego wyniesienia Maryi (45–50), za miłosierdzie i dobroć Boga względem Izraela (51–54), za wierność Boga w dotrzymywaniu obietnic danych kiedyś patriarchom (55). Cały hymn jest właściwie utkany z krótkich cytatów starotestamentowych, ułożonych w różne odmiany paralelizmów, co każe przypuszczać, że tekst ten został zapożyczony przez Łukasza z tradycji typowo palestyńskiej.

46–48. Radość, do której anioł zachęcał Maryję w chwili zwiastowania, dopiero teraz wypełnia serce Bogarodzicy. Podobne uczucia napełniały zresztą w ST Annę, kiedy powiła Samuela (por. 1 Sm 2,1–10). Powód radości jest ten sam, który sugerował już wtedy Maryi archanioł Gabriel: Maryja miała się cieszyć, bo została napełniona łaską. Tej pełni łaski jest najwyraźniej świadoma, gdy oznajmia, że Bóg wejrzał na Jej uniżenie. Kiedy zaś stwierdza, że błogosławioną nazywać Ją będą wszystkie pokolenia – to zapowiada w ten sposób rozwijający się od tylu stuleci kult maryjny w jego najrozmaitszych postaciach.

1,48. Stary Testament nazywał ludzi, którzy byli posłuszni Bogu, szczególnie proroków, Bożymi sługami. Podkreśla również wywyższenie przez Boga pokornych i wskazuje nawagę, jaką w kulturze starożytnej przywiązywano do tego, by czyjeś imię i cześć przetrwały jego śmierć.

49 gdyż wielkie rzeczy uczynił mi Wszechmocny; a święte jest Jego imię – Ps 111,9

50 i miłosierdzie Jego z pokoleń na pokolenia dla tych, co się Go boją. Ps 103,17 . 1,49-50. W wersecie 50. Maryja nawiązuje do Ps 103,17, który w swym kontekście podkreśla wierność Bożą, mimo ludzkiej ułomności, wobec tych, którzy się Go boją. 51 On przejawia moc ramienia swego, rozprasza pyszniących się zamysłami serc swoich. Ps 89,11 .1,51. Jest to język uniewinnienia na sądzie. W Starym Testamencie Boże „ramię” ratowało Jego lud i „rozpraszało” ich (i Jego) przeciwników. Maryja splata ze sobą język różnych psalmów. 52 Strąca władców z tronu, a wywyższa pokornych. Hi 12,19; Hi 5,11. 53 Głodnych syci dobrami, a bogaczy odprawia z niczym. Ps 107,9. 49–53. Z samego oświadczenia Maryi wynika, iż całą swoją wielkość zawdzięcza Ona wyniesieniu do godności Bogarodzicy. Najwięcej miejsca w swym Magnificat poświęca Maryja miłosierdziu Bożemu. Przejawy owego miłosierdzia można odnosić albo do poszczególnych etapów historii Izraela – okazał moc swojego ramienia na przykład, gdy uwalniał Izraelitów z Egiptu, gdy pomagał im zwyciężać nieprzyjaciół w rozlicznych wojnach (por. Pwt 26,6–9) – albo rozumieć je w sensie bardziej uniwersalistycznym i uważać za podstawę odnoszenia się Boga do ludzi w ogóle: Bóg zawsze karze zbyt pysznych, a nagradza uniżonych, odbiera majętność bogaczom, a wspiera ubogich (por. Ps 9,19; Iz 57,15; Jdt 9,11; Mt 5,3). Stwierdzenia te nie są zresztą pozbawione cech pewnego, bardzo podnoszącego na duchu proroctwa: w ten sposób zawsze Bóg będzie traktował ludzi. Po stronie ubogich stanął również Jezus, gdy będąc bogatym… stał się ubogi (2 Kor 8,9), gdy istniejąc w postaci Bożej… uniżył samego siebie, stając się posłusznym aż do śmierci (Flp 2,6.8). 1,52-53. Zasada głosząca, że Bóg wywyższa pokornych i poniża pyszniących się, występowała powszechnie w Starym Testamencie (np. Pr z 3,34; Iz 2,11-12.17; por. Syr 10,14). Zwrot „głodnych nasyca” pochodzi z Ps 107,9, gdzie Bóg pomaga ludziom doświadczającym niedoli, ponieważ jest miłosierny.

54 Ujął się za sługą swoim, Izraelem, pomny na miłosierdzie swoje, Iz 41,8-9 Ps 98,3

55 jak przyobiecał naszym ojcom Abrahamowi i jego potomstwu na wieki. Rdz 12,3; Rdz 13,15; Rdz 22,18

54–55. Trzecia, ostatnia część Magnificat opiewa wierność Boga, spełniającego wszystkie obietnice dane kiedykolwiek ojcom Izraela. Izraelita w swej pobożności, na wskroś nacjonalistycznej, ze wszystkich przymiotów Boga najbardziej cenił sobie Jego wierność. Do tej wierności odwoływał się prawie zawsze, gdy Boga o coś prosił, w niej też pokładał największe nadzieje. Ze wszystkich zaś obietnic największymi w tradycji religijnej Izraela były obietnice dane Abrahamowi a obejmujące swym zasięgiem wiele następnych pokoleń. Opiewając przymioty Boga Maryja przekazała nam trzy bardzo typowe dla ST określenia Stwórcy: jest On potężny, święty i pełen miłosierdzia nad tymi, co się Go boją. Bojaźń Boża – to ideał pobożności starotestamentowej. Bogobojny jest równocześnie sprawiedliwy i zatroskany o przestrzeganie Bożego Prawa.

1,54-55. Bóg obiecał, że będzie na wieki wierny swojemu ludowi, Izraelowi, ponieważ zawarł z ich przodkiem, Abrahamem, wieczne przymierze potwierdzone przysięgą (np. Pwt 7,7-8). Izrael jest Bożym „sługą” wiz 42-49 (por. komentarz do Mt 12,15-18).

56 Maryja pozostała u niej około trzech miesięcy; potem wróciła do domu.

1,56 Maryja pozostała u niej. Prawdopodobnie aż do narodzin i obrzezania Jana. Łukasz całkowicie wyczerpuje jeden temat, zanim przejdzie do innego. Por. 1,64-67; 3,19- 20; 8,37-38. 56. Jeżeli Łukasz mówi, że Maryja została u Elżbiety około trzech miesięcy, a potem zaznacza, że przyszła do niej w szóstym miesiącu po zwiastowaniu narodzin Jana Chrzciciela, to może chce przez to dać do zrozumienia czytelnikom, że Maryja została w domu Elżbiety, by służyć jej pomocą aż do przyjścia na świat Chrzciciela. 1,56. Chociaż teksty starożytne powiadają czasami, że ciąża trwała dziesięć miesięcy, wiadomo było, że zwykle okres ten liczył dziewięć. Trzy miesiące, o których mowa tutaj, i sześć miesięcy z wersetu 26 wskazują na to, że Maryja była tam wystarczająco długo, by zobaczyć narodziny Jana.

---

[1] https://kazimierz.archibial.pl/docs/biblia_jerozolimska.pdf